Nhằm đánh giá khả năng thích ứng của giống đậu xanh 12ĐX02 tại Quảng Trị, từ đó có sở sở để bổ sung vào bộ giống đang được trồng tại địa phương, giúp nông dân có thêm nhiều sự lựa chọn được giống đậu xanh có khả năng sinh trưởng, phát triển tốt, cho năng suất cao, phẩm chất tốt, ít sâu bệnh để đưa vào cơ cấu cây trồng tại Quảng Trị.

Thực hiện Đề án NN08-III của Bộ Nông nghiệp và PTNT về nhiệm vụ “Xây dựng mô hình sản xuất và chuyển giao công nghệ sản xuất hạt giống của các giống lúa Gia Lộc 35, Gia Lộc 26 và đậu xanh 12ĐX02 tại tỉnh Quảng Trị”, vụ Hè Thu 2024, Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm đã phối hợp với Trung tâm Khuyến nông, xây dựng mô hình sản xuất giống đậu xanh 12ĐX02 tại tỉnh Quảng Trị.

Sau khi tiếp nhận nhiệm vụ, Trung tâm Khuyến nông đã phối hợp với cơ sở khảo sát chọn 4 điểm của 3 huyện: Triệu Phong, Gio Linh, Hải Lăng trên các chân đất có tính chất đất khác nhau để triển khai thực hiện.

Giống đậu xanh 12ĐX02 do Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm chọn lọc, có đặc điểm cao cây, thân mập, phân cành vừa. Vỏ quả chín màu nâu đen, hạt màu xanh bóng, phù hợp thị hiếu người tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Giống có khả năng chống đổ tốt, chịu hạn khá; kháng khá cao với bệnh đốm nâu, phấn trắng; nhiễm nhẹ bệnh lở cổ rễ và sâu đục quả, tiềm năng năng suất cao, có thể mở rộng diện tích sản xuất nhằm nâng cao thu nhập cho người nông dân.

Kết quả thực hiện mô hình trồng đậu xanh 12ĐX02 ở các huyện Gio Linh, Triệu Phong, Hải Lăng, chất đất tại mỗi điểm có thành phần cơ giới và tính chất đất khác nhau, qua theo dõi cho thấy, các vùng đất bãi bồi ven sông có khả năng thích nghi, sinh trưởng phát triển tốt hơn, có tỷ lệ ra hoa, đậu quả và cho năng suất cao hơn các chân ruộng đất thịt, đất lúa của vụ trước.

Mô hình trồng đậu xanh 12ĐX02 tại Quảng Trị.

Đối với Quảng Trị, có thể bố trí trồng đậu xanh trên nhiều chân đất khác nhau: đất ruộng lúa thiếu nước, đất cát pha, đất phù sa bồi hàng năm, đất đỏ bazan đều rất tốt.

Là cây có khả năng chịu hạn khá nên bố trí vào vụ Hè Thu là rất phù hợp, cần bố trí thời vụ sớm, sau khi thu hoạch lúa Đông Xuân là tiến hành gieo để tận dụng được độ ẩm của đất cho giai đoạn làm đất - gieo- nảy mầm và tránh rủi ro về thiên tai mưa kéo dài bất lợi cho giai đoạn ra hoa, đậu quả và lũ lụt khi thu hoạch.

Đậu xanh 12ĐX02 có tiềm năng về năng suất, thời gian sinh trưởng ngắn, ra hoa quả tập trung, đặc biệt có khả năng chịu hạn tốt.Vì vậy đây cũng là đối tượng có thề được xem xét khi đưa vào cơ cấu giống cho vụ Hè Thu hàng năm trên các chân đất thiếu nước, không chủ động nước tưới như bãi bồi ven sông, cát bồi, những chân ruộng vàn, cao không đủ nước tưới cho sản xuất lúa.
Theo đánh giá của người dân, giống đậu xanh 12ĐX02 có khả năng chịu hạn khá, khả năng đẻ nhánh (cành cấp 1) tốt, tạo tiền đề cho năng suất cao.

Cây ra hoa tập trung, quả được tạo thành tầng vượt lên tầng lá. Đây là đặc điểm mới của các giống đậu xanh cải tiến, thuận tiện cho quá trình chăm sóc, đặc biệt là thuận lợi khi thu hoạch quả. Vỏ quá chín có màu đen, vỏ dày, hạt bóng, khá mẩy, có màu xanh đồng đều nhau.

Năng suất thu hoạch bình quân đạt từ 75-80kg/sào (tương đương 1,5-1,6 tấn/ha). Một số chân ruộng bãi bồi ven sông năng suất lên đến 100kg/sào (2 tấn/ha).

Với giá bán trên thị trường dao động 24.000-25.000đ/kg, sau khi trừ chi phí cho lợi nhuận khoảng 20-25 triệu đồng/ha, cao hơn so với trồng ngô, khoai lang… và đem lại nguồn thu nhập đáng kể so với những chân đất lúa thiếu nước, bỏ hoang trong vụ Hè Thu các năm trước.

Qua đó cho thấy bước đầu đã đem lại hiệu quả kinh tế cho bà con nông dân, điển hình như hộ ông Trương Văn Thượng (thôn An Trung Đông, xã Triệu Độ, huyện Triệu Phong).

Ông Thượng chia sẽ: trong quá trình gieo trồng, tôi nhận thấy giống đậu xanh 12ĐX02 rất thích hợp với chất đất bãi bồi ven sông, ra hoa tập trung, quả được tạo thành tầng vượt lên tầng lá nên rất thuận tiện cho quá trình chăm sóc, thu hoạch quả.

Vỏ quả chín có màu đen, vỏ dày, hạt bóng, mẩy, có màu xanh đồng đều, đây cũng là điểm trội cho sự lựa chọn của người sản xuất và tiêu dùng. Hiện gia đình đã thu hoạch xong, năng suất đạt bình quân 80-90kg/sào, trồng trên chất đất bãi bồi nên cây sinh trưởng phát triển tốt, sai quả mà tốn ít chi phí đầu tư phân bón, nếu lấy công làm lãi ước tính thu nhập gấp 2 lần so với trồng khoai lang.

Hay hộ ông Hoàng Văn Lãm – thôn Lạc Sơn xã Gio Sơn huyện Gio Linh, với diện tích tham gia mô hình gần 1ha, gieo trồng trên chân đất lúa 1 vụ, mặc dù đầu vụ nắng hạn, cây sinh trưởng phát triển chậm hơn ở các vùng khác nhưng khi cây giai đoạn phân cành, chuẩn bị ra hoa có những trận mưa, đất đủ ẩm...

Cây đậu xanh phát triển rất nhanh, chiều cao cây 80-90cm, bộ lá xum xuê, tôi lo cây đậu xanh tốt lá sẽ ít quả nhưng theo dõi cho thấy đối với giống này ra hoa đậu quả vượt trên tầng lá, quả rất nhiều, gia đình tôi và người dân ở đây rất thích điểm này. Năng suất đạt 75-80kg/sào, chất lượng đậu bùi, bở, rất ngon.

Qua theo dõi thực tế cho thấy, giống đậu xanh 12ĐX02 có khả năng phân cành khá nên bố trí mật độ phù hợp, không quá dày, hàng cách hàng 35-40cm, cây cách cây 12-15cm để tăng hiệu quả thâm canh trong canh tác, dễ dàng đi lại chăm sóc, thu hoạch.

Lượng giống gieo phù hợp từ 18-20kg/ha. Sau gieo 10-15 ngày cần phá váng, làm cỏ, vun gốc nhẹ, sau 30-35 ngày vun gốc cao để hạn chế cây bị đổ ngã do gió mạnh. Thường xuyên thăm đồng để phát hiện sâu ăn lá khi mới giai đoạn sâu non để phòng trừ kịp thời, hiệu quả. Thời gian từ gieo hạt đến thu hoạch lứa 1 là 52 - 55 ngày, thuận lợi cho việc bố trí cơ cấu thời vụ.

Ông Trần Cẩn – Giám đốc Trung tâm Khuyến nông cho biết: Qua quá trình triển khai mô hình và chuyển giao công nghệ sản xuất hạt giống của giống đậu xanh 12ĐX02 tại tỉnh Quảng Trị cho thấy giống đậu xanh này có sự thích nghi, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, thời tiết tại những vùng sản xuất.

Có thể bố trí trồng đậu xanh trên nhiều chân đất khác nhau: đất ruộng lúa thiếu nước, đất cát pha, đất phù sa bồi hàng năm, đất đỏ bazan đều rất tốt, có khả năng chịu hạn khá nên bố trí vào vụ Hè Thu là rất phù hợp, cần bố trí thời vụ sớm, sau khi thu hoạch lúa Đông Xuân là tiến hành gieo để tận dụng được độ ẩm của đất cho giai đoạn làm đất - gieo- nảy mầm và tránh rủi ro về thiên tai mưa kéo dài bất lợi cho giai đoạn ra hoa, đậu.

Đậu xanh 12ĐX02 có tiềm năng về năng suất, thời gian sinh trưởng ngắn, ra hoa quả tập trung, đặc biệt có khả năng chịu hạn tốt.Vì vậy đây cũng là đối tượng có thề được xem xét khi đưa vào cơ cấu giống cho vụ Hè Thu hàng năm trên các chân đất thiếu nước, không chủ động nước tưới như bãi bồi ven sông, cát bồi, những chân ruộng vàn, cao không đủ nước tưới cho sản xuất lúa.

Để đánh giá khách quan và khẳng định tính phù hợp của giống đậu xanh 12ĐX02 trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, đề nghị tổ Đề án NN08-III và Viện cây lương thực & cây thực phẩm tiếp tục hỗ trợ thực hiện mô hình sản xuất giống đậu xanh 12ĐX02 này thêm các vụ tiếp theo ở nhiều chất đất của các vùng sinh thái khác nhau trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.

Theo TRUNG TÂM KN QUẢNG TRỊ