Liên kết nuôi cá tra từ truyền thống đến chuỗi giá trị bền vững

Trong bức tranh nông nghiệp của An Giang, nghề nuôi cá tra giữ vai trò trụ cột của kinh tế thủy sản và là sinh kế giúp hàng ngàn hộ dân thoát nghèo. Những năm gần đây, việc hình thành chuỗi liên kết từ hộ nuôi đến hợp tác xã và doanh nghiệp đã tạo bước chuyển quan trọng, tận dụng lợi thế nguồn nước ngọt dồi dào, từng bước xây dựng chuỗi sản xuất hiện đại và bền vững.

An Giang được thiên nhiên ưu đãi với hệ thống sông ngòi phong phú, là vùng nước ngọt đầu nguồn Mekong. Đây cũng là địa phương có ngành cá tra phát triển mạnh nhất đồng bằng sông Cửu Long. Toàn tỉnh hiện có 18 doanh nghiệp và 23 nhà máy chế biến cá tra với công suất hơn 350.000 tấn mỗi năm, cung cấp sản phẩm cho hơn 70 quốc gia. Nhờ đó, cá tra trở thành ngành hàng đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu thủy sản, mang lại nguồn thu hàng tỷ USD cho khu vực.

Bên cạnh những thành tựu đáng kể, người nuôi cá tra vẫn đối diện nhiều thách thức. Giá thức ăn, con giống tăng cao, chi phí sản xuất lớn và giá bán thường biến động khiến lợi nhuận không ổn định. Trong bối cảnh đó, mô hình liên kết giữa hộ nuôi, hợp tác xã và doanh nghiệp trở thành giải pháp quan trọng để ổn định đầu ra, giảm rủi ro và nâng cao thu nhập.

Người dân đổi đời nhờ tham gia chuỗi liên kết

Tại xã Bình Đức, ông Nguyễn Văn Thắng đã có hơn 10 năm gắn bó với nghề nuôi cá tra. Ông chia sẻ: “Trước kia, tôi nuôi cá theo kiểu nhỏ lẻ, mạnh ai nấy làm nên rủi ro lớn. Từ khi tham gia liên kết với HTX và doanh nghiệp, được hỗ trợ con giống, kỹ thuật, đầu ra ổn định, lợi nhuận cao hơn trước khoảng 20-25%. Gia đình tôi giờ đã có cuộc sống ổn định, còn đầu tư thêm ao mới để mở rộng sản xuất”.

Không chỉ gia đình ông Thắng, hàng trăm hộ dân trong vùng cũng đã cải thiện đời sống nhờ tham gia liên kết. Nhiều gia đình trước đây chỉ đủ trang trải sinh hoạt, nay đã có tích lũy, con em được học hành đầy đủ và có điều kiện đầu tư trở lại cho sản xuất.

Theo ông Nguyễn Hữu Nguyên, Giám đốc Hợp tác xã nuôi cá tra xã Châu Phú (An Giang), địa phương hiện có 18 hộ tham gia sản xuất theo chuỗi liên kết. Việc hợp tác với doanh nghiệp không chỉ giúp bình ổn giá mà còn thay đổi tư duy sản xuất. Nếu trước kia người dân chủ yếu làm theo kinh nghiệm thì nay đã tiếp cận quy trình nuôi theo các tiêu chuẩn quốc tế như VietGAP, ASC và GlobalGAP. Doanh nghiệp cung ứng giống, thức ăn, hỗ trợ kỹ thuật và bao tiêu toàn bộ sản phẩm nên chất lượng cá ổn định, đáp ứng tốt các thị trường khó tính như Mỹ và châu Âu.

Hiện An Giang có hàng chục hợp tác xã và tổ hợp tác nuôi cá tra hoạt động hiệu quả, với hơn 1.200 ha vùng nuôi đạt chuẩn quốc tế. Đây là nền tảng quan trọng để xây dựng chuỗi giá trị bền vững và giảm thiểu rủi ro cho người nuôi.

Doanh nghiệp đồng hành phát triển vùng nuôi
Là một trong những doanh nghiệp dẫn đầu ngành cá tra, Tập đoàn Nam Việt sở hữu hơn 400 ha vùng nuôi và tạo việc làm cho gần 7.000 lao động tại địa phương. Kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp đạt trên 30 triệu USD mỗi năm, đóng góp đáng kể vào giá trị xuất khẩu chung của tỉnh.

Ông Doãn Tới, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Nam Việt, cho biết phát triển bền vững ngành hàng cá tra cần sự hợp tác chặt chẽ giữa người nuôi, nhà khoa học, doanh nghiệp và chính quyền. Doanh nghiệp thường xuyên hỗ trợ nông dân về kỹ thuật, công nghệ quản lý môi trường và kiểm soát dịch bệnh nhằm nâng cao năng suất, giảm chi phí và bảo đảm chất lượng sản phẩm.

Theo ông Tới, An Giang có hệ sinh thái thủy sản phong phú, có khả năng phát triển cả nuôi nước ngọt, nước lợ và nước mặn. Trong đó, cá tra vẫn là ngành hàng có lợi thế vượt trội. Ông nhận định rằng khi các mắt xích trong chuỗi liên kết được củng cố, An Giang hoàn toàn có thể trở thành trung tâm thủy sản của cả nước.

Định hướng phát triển cá tra xanh và tuần hoàn

Ông Trần Thanh Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang cho biết, tỉnh duy trì hơn 1.600 ha diện tích nuôi cá tra phục vụ xuất khẩu mỗi năm. Định hướng phát triển hiện nay là áp dụng mô hình sản xuất xanh, tuần hoàn và hiện đại. Người dân được khuyến khích hợp tác với doanh nghiệp để ứng dụng công nghệ mới, nhất là xử lý nước, quản lý môi trường và sử dụng thức ăn sinh học nhằm giảm giá thành sản xuất và tăng hiệu quả kinh tế.

An Giang hiện có nhiều vùng nuôi đạt chuẩn ASC, BAP và GlobalGAP. Hệ thống nhà máy chế biến liên tục được nâng cấp để đáp ứng yêu cầu của những thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu và Nhật Bản. Trong thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục đầu tư hạ tầng vùng nuôi tập trung, thu hút doanh nghiệp tham gia chuỗi khép kín từ con giống, thức ăn, chế biến đến xuất khẩu.

Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, ông Hồ Văn Mừng khẳng định, thủy sản là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương. Tỉnh đặt mục tiêu phát triển nghề cá tra theo hướng bền vững, bảo đảm tiêu chuẩn quốc tế và nâng cao thu nhập cho người dân vùng nông thôn.

Bằng việc thúc đẩy liên kết sản xuất, ngành cá tra An Giang không chỉ giúp hàng ngàn hộ dân thoát nghèo mà còn củng cố vị thế xuất khẩu cá tra hàng đầu của đồng bằng sông Cửu Long, tạo nền tảng quan trọng cho phát triển kinh tế địa phương lâu dài.

Theo Lê Hoàng Vũ/ NNVN