Ngành nông nghiệp và môi trường tỉnh Vĩnh Long đã và đang tập trung triển khai các chương trình, kế hoạch tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, tuần hoàn, thu hút nguồn lực đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, Báo Nông nghiệp và Môi trường đã trao đổi với ông Lâm Văn Tân, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long.

Ông có thể chia sẻ một số kết quả bước đầu trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ngành nông nghiệp và môi trường của tỉnh?

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, ngành nông nghiệp và môi trường tỉnh Vĩnh Long đã xây dựng được mô hình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh và cơ giới hóa đồng bộ. Năm 2024, tỉnh chỉ có 2 mô hình điểm của 2 hợp tác xã với diện tích 98,4 hecta, nay đã nhân rộng lên 30 hợp tác xã với diện tích hơn 4.100 hecta.

Các mô hình trồng màu trong nhà màng, nhà lưới, thủy canh, ứng dụng IoT và cảm biến thông minh, canh tác hữu cơ kết hợp chế phẩm sinh học, đồng thời áp dụng các tiêu chuẩn GAP gắn với cấp mã số vùng trồng đã và đang được triển khai trên khoảng 4.000 hecta và dự kiến đến năm 2030 sẽ mở rộng lên 12.000 - 16.000 hecta, chiếm khoảng 30 - 40% diện tích gieo trồng hàng năm của tỉnh.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng tập trung sản xuất cây ăn trái ứng dụng công nghệ cao với hệ thống tưới thông minh tiết kiệm nước, truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP/GlobalGAP và áp dụng nhật ký điện tử gắn với cấp mã vùng trồng, hiện tỉnh có khoảng 5 - 6% diện tích áp dụng, tương đương khoảng 4.500 - 5.000 hecta và đang tiếp tục mở rộng các mô hình này lên khoảng 20% diện tích, tương đương 23.000 - 30.000 hecta để phục vụ xuất khẩu.

Đối với lĩnh vực khai thác thủy sản, tỉnh đã ứng dụng hệ thống định vị GPS, giám sát hành trình (VMS), ngư cụ thông minh, bảo quản hiện đại bằng PU và cấp đông nhanh, cùng với sử dụng AI, big data, IoT để dự báo ngư trường, tối ưu nhiên liệu. Đồng thời kết hợp năng lượng tái tạo trên tàu cá, góp phần nâng cao hiệu quả khai thác, giảm chi phí, bảo vệ nguồn lợi và phát triển nghề cá bền vững…

Vĩnh Long gặp những thách thức lớn nào trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, thưa ông?

Khó khăn, thách thức đầu tiên là thiếu hạ tầng và dữ liệu số, nguồn nhân lực hạn chế, chi phí đầu tư cao, cùng với cơ chế chính sách chưa đồng bộ, nhận thức của người dân về phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số còn nhiều hạn chế, có quá ít doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp. Một số hợp tác xã hoạt động hiệu quả chưa cao… khiến việc đưa khoa học, công nghệ và chuyển đổi số vào nông nghiệp, môi trường chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng

Những mục tiêu trọng tâm năm 2026 và các năm tiếp theo của ngành nông nghiệp và môi trường Vĩnh Long là gì, thưa ông?

Mục tiêu trọng tâm trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số mà ngành nông nghiệp và môi trường tỉnh đặt ra trong năm 2026 và các năm tiếp theo là hình thành nền nông nghiệp thông minh, bền vững, thân thiện với môi trường.

Để thực hiện được mục tiêu này, tỉnh Vĩnh Long đang tập trung xây dựng và triển khai hiệu quả Đề án chuyển đổi số ngành nông nghiệp và môi trường đến năm 2030, định hướng đến năm 2050, góp phần phát triển nông nghiệp thông minh, môi trường số, ứng dụng công nghệ cao, hiện đại, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, kết nối trực tiếp với thị trường tiêu thụ.

Tỉnh Vĩnh Long cũng xây dựng cơ sở dữ liệu số về đất đai, cây trồng, vật nuôi, thủy sản, môi trường, khí tượng thủy văn, tài nguyên nước, rừng… để phục vụ công tác quản lý, dự báo và ra quyết định. Đẩy mạnh triển khai chính quyền số trong lĩnh vực nông nghiệp, môi trường, đảm bảo minh bạch, nhanh chóng, giảm thủ tục hành chính. Tích hợp, liên thông dữ liệu với các bộ, ngành và địa phương, hướng tới nền nông nghiệp số toàn diện.

Đồng thời khuyến khích nông dân, doanh nghiệp ứng dụng IoT, AI, Big Data, Blockchain, cảm biến tự động, hệ thống tưới, bón phân thông minh trong sản xuất. Phát triển nông nghiệp chính xác nhằm giảm chi phí, tăng năng suất, nâng cao chất lượng và đảm bảo truy xuất nguồn gốc. Ứng dụng công nghệ sinh học, công nghệ cao, công nghệ số trong phát triển giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản. Thúc đẩy thương mại điện tử, sàn giao dịch nông sản số, truy xuất nguồn gốc bằng QR code để mở rộng thị trường.

Xây dựng cơ sở dữ liệu, số hóa hồ sơ đất đai, bản đồ địa chính, cập nhật biến động, ứng dụng GIS. Số hóa giấy phép, hệ thống quan trắc tự động, bản đồ lưu vực kết nối dự báo khí tượng thủy văn. Xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên rừng, bản đồ số hiện trạng rừng, số hóa hồ sơ quản lý, giám sát bằng viễn thám, theo dõi cháy và biến động rừng.

Sở Nông nghiệp và Môi trường Vĩnh Long có những đề xuất, kiến nghị gì nhằm tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh theo Nghị quyết số 57-NQ/TW?

Nhằm tạo đột phá về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp và môi trường trên địa bàn Vĩnh Long, Sở Nông nghiệp và Môi trường kiến nghị các bộ ngành Trung ương sớm xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện chương trình đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ, công chức, viên chức về kiến thức khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, kỹ năng số, công nghệ số cơ bản phục vụ chuyển đổi số của ngành.

Xây dựng, triển khai đề án ứng dụng IoT trong một số ngành, lĩnh vực như sản xuất, thương mại, nông nghiệp thông minh. Rà soát, đảm bảo có chính sách đặc thù thu hút, tuyển dụng, đãi ngộ và trọng dụng nhân lực phục vụ chuyển đổi số làm việc tại các cơ quan nhà nước, đảm bảo đủ về số lượng, chất lượng, phù hợp theo đặc thù lĩnh vực, vùng, miền. Triển khai các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ phân tích, cảnh báo thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.

Sở Nông nghiệp và Môi trường đề xuất Trung ương chọn Vĩnh Long để xây dựng địa phương tiêu biểu về “Ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn số vùng ĐBSCL”. Thí điểm xây dựng mô hình “Khu nông nghiệp công nghệ cao, kinh tế tuần hoàn Vĩnh Long” làm hạt nhân nhân rộng toàn vùng.

Trân trọng cảm ơn ông!

Theo Lê Hùng/ NNVN