Nuôi cá chạch bùn thành công ở Quảng Trị

80 nghệ nhân vùng Nam bộ mang chim chào mào đấu hót đến Cà Mau, con chim cảnh của nghệ nhân nào đoạt giải Nhất?
Những ngày này, gia đình bà Văn Thị Vinh (trú thôn Long Hưng, xã Hải Phú, huyện Hải Lăng cũ, nay là xã Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị) rất vui khi đã nuôi cá chạch bùn thành công, lãi hơn 40 triệu đồng.

Theo bà Vinh, lâu nay ở thôn Long Hưng có nhiều hộ, trong đó có gia đình bà nuôi thuỷ sản, tập trung vào các loại cá truyền thống như cá trắm, cá trôi, cá chép, mè, rô phi… Tuy vẫn mang lại thu nhập cho người dân nhưng giá trị kinh tế chưa cao.

Cá chạch bùn (còn gọi là cá nhét) là loại cá quen thuộc trong bữa ăn của người dân Long Hưng nói riêng, tỉnh Quảng Trị nói chung từ bao đời nay.

Thế nhưng, việc đánh bắt đã làm cạn kiệt loài cá này trong tự nhiên. Muốn ăn cá chạch, người dân ở Quảng Trị phải mua từ các tỉnh phía bắc, chưa chủ động nuôi thương phẩm tại địa phương.

Vì vậy, khi được Chi cục Thuỷ sản và Kiểm ngư (Sở Nông nghiệp và Môi trường) và Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Trị lựa chọn tham gia mô hình thử nghiệm nuôi cá chạch bùn thương phẩm, bà Vinh rất vui mừng.

Đây là dự án thử nghiệm nhằm hoàn thiện quy trình sản xuất giống nhân tạo và nuôi thương phẩm cá chạch bùn an toàn thực phẩm ở tỉnh Quảng Trị.

Với diện tích 1.500m2 ao đất có lớp bùn dày 20cm-30cm, tháng 4/2025, gia đình bà Vinh thả nuôi 75.000 con cá chạch giống, mật độ 50 con/m2, mỗi con có kích cỡ 3cm-4cm, trọng lượng 400-500 con/kg.

Sau 4 tháng chăm sóc theo quy trình, kỹ thuật của Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư và Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Trị, sử dụng thức ăn công nghiệp, bà Vinh thu hoạch hơn 2 tấn cá chạch bùn thương phẩm, kích cỡ 20-30 con/kg. Với giá bán sỉ 60.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí, bà Vinh có lãi hơn 40 triệu đồng.

Theo bà Vinh, tuy mới khởi đầu, còn nhiều bỡ ngỡ, mật độ nuôi thấp nhưng lợi nhuận từ nuôi cá chạch bùn khá cao. Sau này, khi đã am hiểu kỹ thuật, nuôi với mật độ dày hơn thì chắc chắn sẽ có lãi lớn.

Hướng tới ương cá chạch bùn giống nhân tạo

Chia sẻ về kỹ thuật xử lý ao nuôi cá chạch bùn, ông Nguyễn Đức Trung – Phó Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ sản và Kiểm ngư tỉnh Quảng Trị, cho biết trước tiên phải bơm cạn nước trong ao, kết hợp bắt hết cá tạp và sinh vật có hại.

Tạt vôi nóng (CaO) liều lượng 50kg/1.500m2 đều khắp mặt ao nhằm diệt mầm bệnh, vi khuẩn, ký sinh trùng, ổn định PH đất và triệt tiêu cá tạp. Sau đó phơi ao đến khi nứt chân chim nhằm diệt hoàn toàn mầm bệnh và khí độc trong lớp bùn.

Việc xử lý ao nuôi cá chạch bùn tiếp tục lặp lại lần hai với liều lượng vôi nóng tăng lên 150kg/1.500m2.

Khi đã xử lý xong ao nuôi thì cho nước vào thông qua lưới lọc để ngăn cá tạp xâm nhập. Mực nước ao nuôi cá chạch từ 1,2m đến 1,5m. Tiếp đó xử lý ao nuôi cá chạch bằng các chế phẩm kết hợp sục khí trước khi gây màu và thả cá giống.

Môi trường nước phù hợp để thả nuôi cá chạch là độ PH bằng 7,8; DO bằng 4mg/lít; nhiệt độ 25 độ C.

Nên thả cá giống vào ao vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát, kết hợp tạt vitamin C ở khu vực thả giống nhằm chống sốc cho cá.

Kinh nghiệm chọn cá chạch bùn giống là cá phải có kích cỡ đồng đều, không mất nhớt, không bị trầy xước, bơi lội linh hoạt, màu sắc sáng bóng…

Chia sẻ kinh nghiệm cho cá chạch ăn, bà Vinh cho biết trong 30 ngày đầu cho cá ăn 4 lần/ngày bằng cách thủ công. Đến tháng thứ 2 cho cá ăn bằng máy cho ăn tự động. Nên cho cá ăn lúc sáng sớm và chiều mát.

“Cá chạch chủ yếu ở dưới bùn, ăn đêm, vì vậy lượng thức ăn vào ban đêm chiếm từ 70% đến 80% lượng thức ăn trong ngày. Vì cá ăn đêm nên phải đầu tư máy cho cá ăn tự động, khoảng 20 phút máy phun thức ăn một lần, giúp giảm sức lao động cho người nuôi. Đặc biệt là cần thường xuyên quan sát để cho cá ăn vừa đủ, tránh dư thừa gây lãng phí và ô nhiễm nước” – bà Vinh nói.

Cũng theo bà Vinh, cá chạch ít bị bệnh nhưng không được chủ quan. Các loại bệnh cá chạch có thể mắc phải như bị nấm, đốm đỏ lở loét, bệnh đường ruột…

Để phòng bệnh cho cá chạch, bà Vinh thường xuyên trộn vitamin C và men tiêu hoá vào thức ăn với liều lượng phù hợp, thay nước định kỳ; đồng thời cho cá ăn theo phương châm 4 đúng: Đúng chất lượng, đúng số lượng, đúng thời gian và đúng vị trí.

Ông Nguyễn Đức Trung – Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư tỉnh Quảng Trị, cho biết thời gian tới sẽ tiếp tục nuôi thử nghiệm để hoàn chỉnh quy trình kỹ thuật nuôi, sau đó nhân rộng cho bà con nông dân nuôi với mật độ từ 200-300 con/m2.

Hơn nữa, Chi cục Thuỷ sản và Kiểm ngư tỉnh Quảng Trị và Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Trị sẽ nghiên cứu để hoàn thiện quy trình sản xuất giống nhân tạo nhằm chủ động nguồn giống cá chạch tại địa phương.

Ông Đào Ngọc Hoàng – Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Trị, cho biết với ưu thế về sức chịu đựng tốt, khả năng sinh trưởng trong điều kiện bất lợi, giá bán ổn định, cá chạch bùn là đối tượng nuôi triển vọng, phù hợp với nông dân trên địa bàn, giúp nâng cao thu nhập.

Cá chạch bùn là loại cá nước ngọt bản địa phổ biến ở Việt Nam và nhiều nước châu Á. Cá chạch bùn có thân tròn dài, đuôi dẹp bên, đầu nhọn, nhỏ, hơi tròn, không có vảy; mắt bé ở hai bên đầu, thân phủ vảy nhỏ, vây đuôi hình tròn, hai bên lưng màu tro đậm, có con có đốm xen kẽ.

Cá chạch bùn có khả năng tồn tại trong điều kiện khắc nghiệt, khu vực thiếu nước trong thời gian dài... Chúng có giá trị kinh tế cao nhờ thịt thơm, ít xương, hàm lượng dinh dưỡng cao, đặc biệt là hàm lượng đạm cao nhưng ít mỡ...
Cá chạch bùn có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon và đang là mặt hàng ưa chuộng, thị trường xuất khẩu rộng lớn, đặc biệt là Hàn Quốc.

Theo NGỌC VŨ/ DÂN VIỆT