1. Chăm sóc hươu sữa.

Sau khi đẻ được 10 phút, hươu con đã có thể tự đứng lên và tìm bú mẹ. Thức ăn tinh trong khẩu phần lúc này là hỗn hợp bao gồm 40% hạt các loại đậu, 25% hạt ngũ cốc, 355 cám. Thức ăn nhiều nước và thức ăn xanh tươi có thể chọn tùy theo điều kiện khác nhau ở các địa phương. Có thể thả cho hươu tự do đi kiếm thức ăn xanh. Hàng ngày phải quét dọn sạch sẽ thức ăn thừa ở trong chuồng trại.

Cho uống đủ nước sạch. Sân vận động bằng phẳng, cống rãnh phải thông, không để nước bị tắc đọng để phòng ngừa hươu mẹ và hươu con uống phải nước bẩn dễ mắc bệnh. Khi hươu mẹ nuôi con vào mùa hè phải chú ý việc hươu bị say nắng.

Sau khi đẻ, ta cần dùng vải xô lau sạch niêm mạc ở thân hươu con và cho hươu con bú sữa đầu. Trước khi cho bú, cần cân khối lượng sơ sinh. Sauk hi cho hươu con bé sữa đầu xong thì có thể đánh số ở tại và vào sổ sách để theo dõi.

Bình thường sau khi hươu mẹ đẻ xong, nó tự cho con bú, nuôi dưỡng con và tỷ lệ nuôi sống cao. Cũng có trại hươu, để rèn luyện thuần hóa hươu con, đã áp dụng phương thức tập trung nuôi dưỡng, quy định thời gian biểu thả về với đàn hươu mẹ cho bú sữa. Như vậy, cũng tiện cho việc chăn thả hươu mẹ.

Cần lưu ý theo dõi, quan sát động tác bú sữa. Có hươu mẹ sau khi đẻ được 1-2 tháng, lượng sữa đã giảm xuống nhanh chóng. Lúc này, lượng ăn của hươu con lại tăng lê, hươu con thiếu sữa. Vì vậy, về nuôi dưỡng, ngoài việc cho hươu mẹ ăn thêm thức ăn một cách thích đáng, nên cho hươu con ăn thêm một ít thức ăn xanh

Điều quan trọng nhất là hươu phải được bú sữa đầu. Trong sữa đầu có chứa rất nhiều protein, vitamin A, muối vô cơ, canxi… và kháng thể. Nếu hươu con phải bú nhân tạo, có 2 nguồn cung cấp sữa đầu:

Một là pha chế tạo với công thức sữa bò tươi 1 lít, trứng gà tươi 3 - 4 quả, dầu gan cá thu 15 – 20ml, muối ăn 4 gam, đường lacto vừa phải. Nước sôi để nguội quấy tan đều trứng xong cho muốn và đường quấy tiếp và cho vào sữa bò và dầu gan cá thu đã đun sôi vào.

Hai là, dùng sữa đầu của bò giữ trong tủ lạnh để sử dụng dần, đun nóng mỗi khi cho ăn. Ở một số nước khác đã dùng sữa phối chế nhân tạo để thí nghiệm cho hươu con giống đuôi trắng bú nhân tạo với thành phần 75% nước, 10,14% protein, 5,83% lipit, 7,14% lacto, bột cacbon, lượng cho ăn:

Khi khối lượng 3kg, mỗi ngày cho ăn 750 gam. Khi 10 kg, mỗi ngày cho ăn 950 gam, 17 kg cho ăn 900 gam, 24 kg mỗi ngày cho ăn 500 gam.

Khi khối lượng hươu con đạt tới 25kg thì cai sữa. Trong cả thời kỳ cho bú sữa nhân tạo, bình quân tăng trọng mỗi ngày 247,3gam. Hươu con sinh trưởng phát

Phương pháp cho bú nhân tạo: Sau khi đun sữa xong đựng vào bình sữa, lắp đầu vú giả vào bình sữa, chờ nguội khoảng 380 C cho hươu bú là vừa.

Sữa dùng để cho bú nhân tạo cần phải đặc biệt chú ý khâu vệ sinh. Trước khi cho bú cần phải đun sôi, cho bú đúng thời gian biểu, đúng định lượng và nhiệt độ. Đề phòng hươu con bị bệnh đường tiêu hóa, khi cần thiết, có thể cho thêm kháng sinh vào trong sữa cho bú. Hươu con sau khi được 30 ngày tuổi có thể cho ăn thêm thức ăn tinh hoặc lá cây và cỏ tươi để luyện khả năng tiêu hóa và đáp ứng thỏa mãn nhu cầu dinh dưỡng ngày càng tăng của nó.

Khi chuyển hươu con sang nuôi nhân tạo cần phải giữ cho lán chuồng sạch sẽ và khô ráo. Trong tuần lễ đầu, trước mỗi lần cho bú phải dùng vải xô lau xoa chung quanh hậu môn hươu con hoặc vuốt đuôi nó để kích thích bài tiết phân thai.

2. Chăm sóc hươu và cai sữa

Thời gian bú của hươu con khoảng 90 ngày. Hiện nay, đa số các trại nuôi hươu đều áp dụng phương pháp cai sữa đồng loạt một lần, tức là hàng năm đến cuối tháng 8 hoặc đầu tháng 9, trước khi bước vào thời vụ phối giống thì tiến hành cai sữa đồng loạt một lần cho toàn bộ số hươu con đã được đẻ ra trong năm đó.

Tại các trang trại, việc phân đàn của hươu con sau khi cai sữa dựa vào tầm vóc, thể chất khỏe mạnh để tiến hành, mỗi đàn khoảng 40-50 con. Hươu con lúc mới cai sữa thường dễ sợ hãi. Do đó, tường ván xung quanh chuồng phải có độ cao nhất định đề phòng hươu con nhảy ra ngoài. Cửa souse không nên có khe thúng đề phòng hươu con chui rúc gây sát thương.

Để tránh hươu con bị thay đổi đột ngột trong thức ăn, sau khi cai sữa phải cố gắng cung cấp đầy đủ các loại thức ăn đã sử dụng trong thời gian bú sữa mà chúng thích ăn, trên cơ sở thay đổi dần dần đó: Thức ăn phải dễ tiêu hóa, dinh dưỡng phải đáp úng đủ cho nhu cầu sinh trưởng phát dục của nó.

Phối hợp phần thức ăn của hươu con cai sữa: Căn cứ vào kinh nghiệm của nhiều nơi, người ta thường phối hợp thức ăn hươu như sau: Đỗ tương (nấu chín hoặc ngâm mềm) 0,10 – 0,20 kg; cám 0,20 kg; muối và bột đá mối thứ 10 gam. Thức ăn xanh: có thể chọn lá cây xanh non hoặc cỏ xanh cho ăn tự do.

Thành phân khẩu phần thức ăn hàng ngày của hươu con nói trên gần 22,3%, protit thô, mỗi kilogram thức ăn có 114,12gam protein có thể tiêu hóa. Để xúc tiến sinh trưởng và phát triển của hươu con, phòng ngừa bệnh suy dinh dưỡng và chứng còi xương, cần phải hết sức chú ý đến chất khoáng. Nhiều nghiên cứu về nhu cầu của hươu con đối với canxi và photpho cho kết quả là khi lượng

Canxi và photpho trong thức ăn chỉ đạt dưới mức 0,22% thì sẽ làm cho thể trọng hươu con giảm xuống rõ rệt. Ngược lại khi trong thức ăn đạt 0,25 – 0,27% P và 0,46 – 0,54 % Ca là thích hợp nhất đối với sự sinh trưởng và phát dục bình thường.

Kỹ thuật nuôi dưỡng: Mỗi ngày cho hươu cai sữa ăn 3-4 lần. Người nuôi dưỡng phải có tính tỉ mỉ, nhẫn nại trong việc hộ lý hươu con, khi vào chuồng hươu phải nhẹ nhàng, dịu hiền thân thiết với hươu con, có như vậy mới thuận lợi cho việc thuần hóa con vật. Ngoài ra phải cho uống đủ nước sạch, thường xuyên quét dọn lán chuồng. Phải đặc biệt chú ý phòng ngừa bệnh ỉa chảy của hươu con, nếu bị phải tiến hành trị chữa kịp thời 

Chuyên gia Nguyễn Lân Hùng