Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh sán là bệnh gây ra bởi 2 loài sán có tên là Fasciolagigantica và Fasciola heptica, ký sinh ở gan, mật và gây tác hại cho vật nuôi. Vòng đời của sán lá gan:

Sán lá trưởng thành sống trong các ống dẫn mật và túi ống mật của gan, đẻ trứng ở đó. Trứng sán theo ống dẫn mật về ruột rồi thải ra ngoài theo phân, gặp các điều kiện thời tiết thuận lợi nóng, âm sẽ trở thành mao ấu di chuyển được trong nước ao hồ. Mao ấu phát triển thành bào ấu, vĩ ấu và chui ra khỏi vỏ ốc. Vĩ ấu ra ngoài tự nhiên, rụng đuôi, biến thành “kén” (tức ấu trùng cảm nhiễm). Thời gian từ trứng thành bào ấu cần khoảng 3 tháng để phát triển. Bào ấu trổi nổi trên mặt nước rồi bám vào cỏ, các loài cây thủy sinh, trâu bò ăn phải thức ăn và uống nước có kén. Kén bào ấu ký chủ trong cơ thể trâu bò thành sán lá gan non và đi ngược theo ống dẫn mật về mật và gan, ở lại đây và phát triên thành giai đoạn trưởng thành mất khoảng 3 tháng.

Biểu hiện bệnh lý

Trong loài gia súc nhai lại, trâu bò thường bị nhiễm bệnh nặng hơn và ở tất cả các lứa tuổi. Bê nghé non bị bội nhiễm sẽ phát bệnh ở thể cấp tính. Trong điều kiện sinh thái ở nước ta, đàn thường bị nhiễm sán lá gan quanh năm. Bởi thời tiết ấm áp và ẩm ướt trên mặt đất, làm cho ốc ký chủ phát triển mạnh, từ đó làm môi giới truyền bào ấu cho trâu bò suốt 12 tháng trong năm.

Ở Việt Nam, hầu hết trâu bò nuôi đều mắc bệnh sán lá gan, kể cả bò sữa. Tỷ lệ trâu bò nhiễm bệnh ở miền núi khoảng 30 – 35%, vùng đồng bằng khoảng 40 – 70%.
Sán non trong quá trình di chuyển thường gây hiện tượng tắc ống dẫn mật, tổn thương niêm mạc ruột non dẫn đến nhiễm khuẩn đường tiêu hóa và ống dẫn mật. Sán trưởng thành sống trong ống dẫn mật và túi mật di chuyển gây tổn thương cơ giới và gây viêm túi mật, viêm gan nhiễm khuẩn. Sán trưởng thành cướp chất dinh dưỡng và ăn hồng cầu từ gan, mật để sống và phát triển làm cho trâu bò gầy còm và thiếu máu trầm trọng. Sán trưởng thành trong quá trình ký sinh còn tiết ra độc tố tác động đến bộ máy tiêu hóa, gây rối loạn tiêu hóa, rồi viêm ruột cấp tính và mãn tính, làm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe trâu bò và dẫn đến tử vong do kiệt sức.

Cách nhận biết

Khi trâu bò bị bệnh, con vật thường gầy còm, suy nhước thiếu máu, ỉa chảy kéo dài, đôi khi ỉa táo, làm cho vật nuôi mất dần khả năng thao tác và sinh sản. Khi bị bệnh, con vật thường gầy còm, suy nhược thiếu máu, ỉa chảy kéo dài. Nếu trâu bò bị bệnh thể cấp tính, sẽ thấy vật nuôi bỏ ăn, đầy chướng dạ cỏ sau đó ỉa chảy dữ dội, phân lỏng xám có mùi tanh, niêm mạc nhợt nhạt, nhất là ở niêm mạc mắt, miệng, hậu môn. Trường hợp bệnh nặng, chỉ vài ngày sau súc vật bị bệnh nằm bệt không đi lại được và có thể chết trong trường hợp mất nước, rối loạn điện giải và kiệt sức. Hiện tượng này thường xảy ra ở bê nghé non dưới 6 tháng tuổi. Khi trâu bò nhiễm sán gây ỉa chảy cũng sẽ bị kế phát bệnh khác, nhất là bệnh truyền nhiễm. Trong trường hợp kế phát xảy ra nhiều, khi mổ trâu bò chết mới phát hiện chúng bị nhiễm sán lá gan quá nặng.

Vệ sinh chuồng trại để loại bỏ ký sinh trùng gây hại cho gia súc.

Chẩn đoán bệnh sán là gan cần căn cứ vào các triệu chứng điển hình như: Ỉa chảy kéo dài, con vật gầy yếu, nuôi chậm lớn. Trường hợp nếu trong vùng, nhất là khu vực có nhiều kênh mương, ao hồ có trâu bò bị bệnh, có thể lấy mẫu phân để tìm trứng sán.

Phòng và điều trị bệnh

Để điều trị bệnh sán lá gan, hãy sử dụng một số thuốc thông thường theo phác đồ điều trị sau:

- Phác đồ 1: Sử dụng thuốc Detyl B với liều 6-8mg/kg thể trọng vật nuôi. Dùng 1 viên nén Delyl B màu hồng (Công ty cổ phần Dược và Vật tư thú y Hanvet) tẩy cho 50kg thể trọng. Tốt nhất là cho trâu bò uống vào buổi sáng, uống xong có thể cho trâu bò đi chăn thả bình thường.

- Phác đồ 2: Dùng thuốc Benvét 600 (Công ty TNHH Thú y xanh Việt Nam), 1 viên nén màu trắng tẩy cho 60kg thể trọng. Cho uống vào buổi sáng sớm trước khi cho trâu bò đi chăn thả.

2 loại thuốc này dùng để phòng bệnh định kỳ hàng năm cho trâu bò, hiệu quả phòng trị bệnh khá cao. Còn để phòng bệnh sán lá gan cần thực hiện 4 quy trình sau:

- Định kỳ tẩy sán bằng một trong hai loại thuốc trên từ 1 – 2 lần/năm.

- Ủ phân để diệt mầm bệnh và trứng sán.

- Diệt ký chủ trung gian là các loài ốc bằng cách phun Sunphát đồng (CuSO4) nồng độ 3-4% lên bãi cỏ, cây thủy sinh.

- Nâng cao sức đề kháng cho trâu bò bằng cách chăm sóc nuôi dưỡng tốt, cho chúng ăn uống đầy đủ. 

Theo Trang Trại Việt