Tôi đã đi một vòng, qua Tây Bắc, Việt Bắc, xuống Đá Chông... vào Tây Nguyên nhằm tìm hiểu khả năng sinh trưởng và phát triển của cây mắc ca. Đó là một loại cây mới mà ta nhập từ Úc, Mỹ và Trung Quốc.

Mắc ca là một loại cây cho quả khô để thu lấy nhân. Nhân của nó rất ngon, vừa béo lại vừa bùi, hàm lượng dầu tới 87%, hàm lượng đạm cũng đạt 9,2%. Ngoài ra, trong nhân của mắc ca còn có chứa nhiều chất đường bột, chất khoáng và vitamin.

Người ta phong cho mắc ca là “Hoàng hậu của các loại quả khô”. Nhân mắc ca dùng để chế các loại thực phẩm cao cấp như nhân kẹo socola, nhân bánh, dầu ăn, dầu dưỡng da và dầu dược liệu. Vỏ của chúng chứa nhiều tananh và protein nên được dùng trong thuộc da và chế biến thức ăn chăn nuôi. Có nơi còn dùng chúng để làm than hoạt tính...

Điều kỳ diệu là, mắc ca xếp vào loại các cây hoang dại cuối cùng mà loài người đưa về trồng làm cây lương thực và cây thực phẩm. Năm 1857, một nhà thực vật học người Úc đã tìm ra chúng ở Queensland. Nó nhanh chóng được chú ý tới và được trồng rộng rãi ở Úc, Mỹ, các nước Trung Mỹ, Trung Quốc, Thái Lan... và Việt Nam.

Mắc ca là cây 2 lá mầm điển hình. Bộ rễ của chúng không ăn sâu, phạm vi phân bố chỉ cách mặt đất 70cm. Thân của chúng thẳng, phân cành nhiều. Cây ra rất nhiều hoa và ra hoa nhiều kỳ. Mỗi kỳ có thể có tới 1 vạn hoa bự. Mỗi hoa bự lại có 300 hoa nhỏ. Như vậy, trên 1 cây có thể có tới 3 triệu hoa nhỏ.

Nhưng tỉ lệ đậu rất thấp (khoảng 0,3-0,4%) nên nếu tốt, mỗi cây có thể mang 10.000-12.000 quả. Tuy nhiên, việc ra hoa còn phụ thuộc vào nhiệt độ. Mắc ca cần ít nhất 5 tuần có nhiệt độ từ 17 độ C trở xuống thì mới phân hóa chồi hoa. Mà khi hoa nở, nếu gặp mưa là bị rụng rất nhiều. Mắc ca lại không chịu được úng... Vì vậy, qua quan sát ở các vùng đang thử nghiệm, chúng tôi thấy ở Tây Bắc và Tây Nguyên có lẽ thuận lợi nhất để trồng mắc ca.

Có thể trồng thuần hoặc trồng xen mắc ca với cây khác. Tốt nhất, nên xen mắc ca với cà phê hoặc chè. Mô hình trồng ở Krông - năng (Đăk Lăk) cho thấy, cứ 3 hàng cà phê ta xen vào 1 hàng mắc ca là hợp lý. Nó vừa che tán cho cà phê, vừa cho ta thu hoạch trước vụ cà phê 1-2 tháng.

Điều quan trọng là phải chọn giống cho tốt. Mắc ca có thể trồng từ hạt, từ cành giâm hoặc từ cây ghép. Tốt nhất là từ cây ghép.Tuy nhiên, cây ghép phải được ghép từ những giống cây tốt thì mới cho cây tốt được. Vì vậy, phải tìm tới các cơ sở đủ uy tín để mua cây giống + qua điện thoại: 0982.810.264 (Lạng Sơn), 0913.067.792 (Đá Chông, Hà Nội), 0989.089.685 (Đăk Lăk)...

Các nhà máy của DONAFOODS và THAIBINHFOODS sẵn sàng thu mua hạt mắc ca cho bà con.

Chuyên gia Nguyễn Lân Hùng