Là người gắn bó hàng chục năm với cây sâm Lai Châu, TS.Phạm Quang Tuyến, cán bộ Viện Nghiên cứu Lâm sinh thuộc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam cho biết, trong quá trình nghiên cứu về cây sâm Lai Châu, ông được Sở KHCN Lai Châu giao thực hiện một đề tài nghiên cứu, điều tra về các loài cây dược liệu quý hiếm ở khu vực Mường Tè.

Theo đó, ông đã tình cờ phát hiện một loài cây dược liệu mà người dân gọi là cây tam thất đen, về sau còn được gọi là tam thất Mường Tè hay sâm Lai Châu. Sau đó, ông đã thu thập những nguồn gen ban đầu của sâm Lai Châu và đặt nền móng đầu tiên để trồng và phát triển loài cây này tại huyện Mường Tè. Đến nay, giống sâm đã được bà con nhân rộng ra trồng tại 4 huyện của tỉnh gồm Tam Đường, Mường Tè, Sìn Hồ và Phong Thổ.

Theo ông Tuyến, nhóm nghiên cứu của ông khi phân tích thành phần dược liệu của sâm Lai Châu cơ bản nhận thấy có những thành phần tương đồng với sâm Ngọc Linh, đặc biệt là hàm lượng saponin trong Sâm Lai Châu 6 tuổi trở lên rất cao, có những mẫu sâm lên đến 23 - 25% hàm lượng saponin tổng số.

Điểm đặc biệt nữa là cây sâm Lai Châu sinh trưởng, phát triển rất khỏe, hơn nữa còn có sự đa dạng về nguồn gen, nguồn giống, có rất nhiều loại hình thái và đặc tính khác nhau.

Sau khi có kết quả nghiên cứu chuyên sâu về cây sâm Lai Châu, ông Tuyến đã đồng hành cùng địa phương và bà con ở Lai Châu đã chọn lọc các cây giống kháng bệnh, có hàm lượng dược liệu cao. Đặc biệt là những giống sâm vừa có khả năng sinh trưởng, phát triển tốt vừa có khả năng kháng bệnh tốt. Đồng thời áp dụng các công nghệ mới như che phủ, tưới tiết kiệm... để chăm sóc hiệu quả cho cây sâm Lai Châu dưới tán rừng.

"Nhờ sự hỗ trợ các chuyên gia, cán bộ kỹ thuật của Viện Nghiên cứu Lâm sinh thuộc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam và tỉnh Lai Châu, đến nay, HTX Bảo tồn và Phát triển Giống Sâm núi Lai Châu đã trồng thành công 3ha sâm theo tiêu chuẩn hữu cơ. Trung bình mỗi năm đơn vị thu hoạch khoảng từ 100kg đến 200kg củ, trên 1 tấn lá... với giá bán trung bình khoảng từ 40 triệu đến 60 triệu đồng/kg củ sâm trên 7 năm tuổi, tùy từng giai đoạn", ông Tuyến khẳng định.

"Sắp tới, HTX sẽ tiếp tục liên kết với bà con trên địa bàn để nhân rộng diện tích sâm lên khoảng 100ha và hướng đến cung cấp sản phẩm cho các doanh nghiệp chế biến dược liệu trong nước để xuất khẩu", TS.Tuyến tiết lộ thêm.

Các bầu ươm trồng giống sâm quý đặt dưới tán rừng cổ thụ đang phát triển rất tốt.

Theo ông Tuyến, trong năm 2024, dù thời tiết rất khắc nhiệt, nhiều nhà vườn bị thiệt hại nặng nhưng khu trồng sâm tại HTX Bảo tồn và Phát triển Giống Sâm núi Lai Châu ở xã Giang Ma vẫn sinh trưởng và phát triển tốt.

HTX Bảo tồn và Phát triển Giống Sâm núi Lai Châu lắp đặt hệ thống tưới hiện đại để chăm sóc sâm quý.

Theo ông Tuyến, sâm Lai Châu đạt trên 7 năm tuổi có giá khoảng từ 40 đến 60 triệu đồng/kg củ. Tuy vậy, để phù hợp với thị trường và kích cầu tiêu dùng, đơn vị và bà con đã thống nhất định giá sâm khoảng 40 triệu đồng/kg.

Cận cảnh các củ sâm Lai Châu trên 7 năm tuổi tại HTX Bảo tồn và Phát triển Giống Sâm núi Lai Châu. Theo ông Tuyến, hàm lượng Saponin tổng số của 1kg sâm Lai Châu cao gấp 4 - 5 lần so với sâm Hàn Quốc. Dù sản lượng hiện tại chỉ đạt khoảng 2 tấn/ha, thấp hơn so với 6 tấn/ha của Hàn Quốc, nhưng nếu Việt Nam đạt sản lượng chỉ bằng một nửa, giá trị từ chế biến dược liệu có thể cao gấp đôi nhờ lợi thế hàm lượng dược chất cao và chi phí lao động thấp hơn.

Sau thu hoạch, các củ sâm Lai Châu sẽ được sơ chế, phân loại để bán cho khách.

Theo HẢI ĐĂNG/ DÂN VIỆT