Không cẩn thận, có khi lại mất trắng! Cả nhà tôi chỉ chuyên có trồng rau xà lách. Nó dễ trồng, mau ăn và rất an toàn. Thu nhập từ nó có ít đâu...”.

Điều này khiến chúng ta cần suy nghĩ lại. Rất có thể, xà lách lại là cây cho ta hiệu quả cao. Nguồn gốc của rau xà lách là ở vùng tiểu Á thuộc Trung Đông. Nhưng tới nay, nó đã được đưa đi trồng ở hầu khắp thế giới.

Xà lách thích ứng với khí hậu mát mẻ. Nhiệt độ thích hợp từ 15-20 độ C. Tuy nhiên ở phía Bắc, nhiệt độ lạnh mấy nó cũng sống được. Thế còn ở phía Nam, bà con ta cũng trồng xà lách. Tuy nhiên, vào mùa hè nó không tốt bằng cây trồng trong mùa đông.

Xà lách là loại rau ăn lá. Vì vậy, công việc là chăm sóc cho bộ lá phát triển tốt, mỡ màng, không bị sâu, phá hoại. Lá xà lách càng cuốn chặt, năng suất càng cao. Phần thân của xà lách rất ngắn. Bộ rễ của chúng là rễ chùm, ăn nông, không lan rộng. Cũng chính vì vậy mà xà lách đòi hỏi đất trồng phải tơi xốp, giàu mùn và không bị ứ nước cũng như không bị hạn.

Xà lách có thể trồng thuần hoặc trồng xen. Ở những nơi ít đất, bà con thường trồng xen xà lách với các loại rau, đậu và các cây màu. Khi trồng xà lách, việc quan trọng nhất là làm cho bộ rễ bám chặt vào đất. Cây xà lách giống rất bé. Nó chỉ mới có vài cái rễ. Ta phải dí chặt rễ xuống đất. Chỉ cần rễ bám vào đất là cây sẽ lên dễ dàng. Nhiều khi ta trồng xen có 2 bên mép luống. Bà con lưu ý, ấn chặt rễ của nó vào đất, cứ như là ta dán nó vào đất. Như vậy là đủ để cây mọc lên rồi.

Rất nhiều người không biết rằng, cây xà lách có 2 giai đoạn sinh trưởng: Giai đoạn làm thân và giai đoạn làm lá. Khi cây xà lách còn nhỏ, đó là giai đoạn làm thân. Có cây cao lên tới 1m. Giai đoạn phát triển mạnh về lá là trước khi thu hoạch 10 ngày. Giai đoạn này ta tập trung dinh dưỡng thì lá sẽ phát triển rất tốt. Bà con cần nắm vững đặc điểm này để chủ động chăm sóc cho xà lách.

Tuy xà lách có thể trồng quanh năm nhưng tốt nhất nên trồng nó vào vụ thu và vụ đông rồi kéo dài hết mùa xuân.

Nên chọn nơi có đất cát pha, đất thịt nhẹ, tơi xốp và chủ động được việc tưới nước là tốt nhất. Đất nên được làm kỹ, diệt sâu hại bằng vôi bột. Tuyệt đối không dùng phân tươi và nước phân chưa hoai mục để bón hoặc tưới cho rau. Ta chỉ cần bón thúc 2 đợt vào lúc cây bắt đầu ra lá nhỏ và lúc trước khi thu hoạch 10-15 ngày. Xà lách ít sâu bệnh nên tránh dùng thuốc bảo vệ thực vật. Ta có thể bắt sâu bằng tay hoặc bẫy pheromol.

Lúc thu hoạch ta nhổ lá cây, cắt bỏ các lá già và bảo quản nơi thoáng mát. Nếu trồng tốt, mỗi vụ xà lách ta cũng có thể đạt 10-12 tấn/ha.

Chuyên gia Nguyễn Lân Hùng